Ból głowy u dorosłych – kiedy nie warto go lekceważyć? Ból głowy to jedna z najczęstszych dolegliwości neurologicznych zgłaszanych przez pacjentów dorosłych. Choć w wielu przypadkach jest on wynikiem przejściowych czynników, takich jak stres, odwodnienie czy niewystarczająca ilość snu, w niektórych sytuacjach może sygnalizować poważniejsze schorzenia wymagające pilnej diagnostyki i interwencji medycznej.
W niniejszym artykule omówię, kiedy ból głowy powinien wzbudzić niepokój, jakie objawy towarzyszące wymagają natychmiastowej konsultacji lekarskiej oraz jakie badania mogą pomóc w jego diagnostyce.
Czy ból głowy zawsze jest niegroźny?
Poruszane tematy
- Czy ból głowy zawsze jest niegroźny?
- Objawy alarmowe – kiedy ból głowy wymaga pilnej konsultacji?
- Nagły, „piorunujący” ból głowy
- Ból głowy z objawami neurologicznymi
- Ból głowy wybudzający w nocy lub występujący nad ranem
- Ból głowy po urazie głowy
- Ból głowy z obrzękiem tarczy nerwu wzrokowego
- Diagnostyka bólu głowy – jakie badania może zlecić lekarz?
- Dzienniczek bólu głowy – dlaczego warto go prowadzić?
- Czy bóle głowy można skutecznie leczyć?
- Bibliografia:
Większość bólów głowy to tzw. bóle pierwotne, które nie są związane z inną chorobą. Do tej grupy należą:
- Migrena – często jednostronny, pulsujący ból, któremu mogą towarzyszyć nudności, światłowstręt i fonofobia.
- Napięciowy ból głowy – obustronny, o charakterze uciskowym, niezwiązany z nudnościami ani innymi objawami neurologicznymi.
- Ból klasterowy – jednostronny, bardzo silny ból w okolicy oczodołu, często towarzyszący łzawieniu, obrzękowi powiek i zatkaniu nosa.
Jednak ból głowy może być także objawem wtórnym – wynikać z innych chorób neurologicznych lub ogólnoustrojowych, takich jak udar, nowotwory mózgu, infekcje ośrodkowego układu nerwowego, nadciśnienie tętnicze czy choroby zapalne naczyń (np. zapalenie tętnicy skroniowej).
Objawy alarmowe – kiedy ból głowy wymaga pilnej konsultacji?
Nagły, „piorunujący” ból głowy
Jeżeli ból głowy pojawia się nagle i osiąga maksymalne nasilenie w ciągu kilku sekund lub minut, może to sugerować:
- krwotok podpajęczynówkowy (pęknięcie tętniaka),
- udar krwotoczny,
- zakrzepicę naczyń mózgowych.
Ból tego rodzaju określany jest przez pacjentów jako „najgorszy w życiu”. Wymaga natychmiastowego wezwania pogotowia ratunkowego.
Ból głowy z objawami neurologicznymi
Do objawów towarzyszących, które mogą wskazywać na poważne zaburzenia neurologiczne, należą:
- niedowład kończyn,
- zaburzenia mowy (afazja),
- podwójne widzenie lub nagłe pogorszenie ostrości wzroku,
- problemy z równowagą i koordynacją ruchową,
- napady padaczkowe
- zaburzenia świadomości
Obecność takich objawów może sugerować m.in. udar mózgu, guz mózgu, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych lub encefalopatię.
Ból głowy wybudzający w nocy lub występujący nad ranem
Bóle głowy nasilające się nad ranem mogą sugerować:
- wzrost ciśnienia śródczaszkowego (np. w przypadku guza mózgu),
- nadciśnienie tętnicze,
- bezdech senny.
Ból głowy po urazie głowy
Jeśli ból pojawia się po urazie czaszkowo-mózgowym i towarzyszą mu:
- nudności i wymioty,
- utrata przytomności,
- dezorientacja lub senność,
należy niezwłocznie wykonać badania obrazowe w celu wykluczenia krwiaka wewnątrzczaszkowego.
Ból głowy z obrzękiem tarczy nerwu wzrokowego
Obrzęk tarczy nerwu wzrokowego wykrywany w badaniu okulistycznym może wskazywać na wzrost ciśnienia śródczaszkowego i wymaga pilnej diagnostyki neurologicznej.
- Nowy ból głowy u osoby >50 r.ż.
- Zmiana częstotliwości / charakteru bólu głowy u osoby z wywiadem pierwotnych bólów głowy
Diagnostyka bólu głowy – jakie badania może zlecić lekarz?
Jeśli istnieje podejrzenie organicznej przyczyny bólu głowy, lekarz może zalecić:
- Tomografię komputerową (TK) – szczególnie w diagnostyce krwotoków i urazów czaszkowo-mózgowych.
- Rezonans magnetyczny (MRI) – dokładniejsze badanie do oceny guzów, zmian demielinizacyjnych oraz stanów zapalnych.
- Punkcję lędźwiową – w celu analizy płynu mózgowo-rdzeniowego przy podejrzeniu zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych.
- Badania okulistyczne – ocena dna oka pod kątem obrzęku tarczy nerwu wzrokowego.
- Badania laboratoryjne – w tym OB i CRP, które mogą pomóc w diagnostyce chorób zapalnych naczyń.
Dzienniczek bólu głowy – dlaczego warto go prowadzić?
Prowadzenie dzienniczka bólów głowy może pomóc w postawieniu trafnej diagnozy. Warto zapisywać:
- częstotliwość i czas trwania epizodów,
- charakter bólu (np. pulsujący, uciskowy),
- czynniki wyzwalające (np. stres, alkohol, dieta),
- objawy towarzyszące bólom głowy,
- reakcję na leki przeciwbólowe.
Gotowy dzienniczek bólów głowy do wypełnienia można pobrać ze strony Polskiego Towarzystwa Bólów Głowy, w zakładce “Dla Pacjenta i Lekarza”.
Czy bóle głowy można skutecznie leczyć?
Leczenie bólu głowy zależy od jego przyczyny. W przypadku bólów pierwotnych stosuje się terapię objawową i profilaktyczną, natomiast bóle wtórne wymagają leczenia choroby podstawowej.
- Migrena – leczenie farmakologiczne (m.in. tryptany, leki przeciwbólowe) oraz zmiana stylu życia.
- Ból napięciowy – fizjoterapia, redukcja stresu, leki przeciwbólowe.
- Ból klasterowy – tlenoterapia, tryptany, profilaktyka (werapamil, lit).
Nie każdy ból głowy oznacza poważne schorzenie, jednak w niektórych przypadkach stanowi sygnał ostrzegawczy organizmu. Jeśli ból głowy:
- pojawia się nagle i jest bardzo silny,
- towarzyszą mu objawy neurologiczne,
- wybudza Cię ze snu,
- występuje po urazie głowy,
- nie ustępuje mimo leczenia,
skontaktuj się z neurologiem. Wczesna diagnostyka pozwala na szybsze wdrożenie odpowiedniego leczenia i uniknięcie poważnych konsekwencji zdrowotnych.
Bibliografia:
- Headache Classification Committee of the International Headache Society (IHS). „The International Classification of Headache Disorders, 3rd edition (ICHD-3).” Cephalalgia, 2018.
- Edvinsson, L., Haanes, K. A., Warfvinge, K. „CGRP as the Target of New Migraine Therapies—Successful Translation from Bench to Clinic.” Nature Reviews Neurology, 2018.
- Goadsby, P. J., Holland, P. R., Martins-Oliveira, M. „Pathophysiology of Migraine: A Disorder of Sensory Processing.” Physiol Rev, 2017.
Czytaj również:
- Czy potrzebne są badanie obrazowe do rozpoznania bólu głowy?
- Padaczka lekooporna rozpoznanie
- Ból głowy typu napięciowego – czy to migrena?
W 2024 roku ukończyła studia podyplomowe z zakresu medycyny bólu na Uniwersytecie Jagiellońskim, co pozwala jej oferować wszechstronne i specjalistyczne podejście do pacjentów cierpiących na przewlekły i trudny do leczenia ból. Dr Kuls-Oszmaniec posiada zaawansowaną wiedzę z zakresu mechanizmów bólu oraz najnowszych metod jego leczenia, dzięki czemu jest w stanie skutecznie zarządzać terapiami zarówno w przypadkach bólu ostrego, jak i przewlekłego. Stawia na indywidualne podejście do każdego pacjenta, tworząc spersonalizowane plany leczenia, które uwzględniają fizyczne i psychiczne aspekty zdrowia, co przekłada się na lepsze rezultaty terapeutyczne.